NGS یا توالی‌یابی نسل جدید، تکنیکی پیشرفته برای تعیین توالی DNA و RNA است که امکان شناسایی دقیق و همزمان چندین عامل بیماری‌زا را فراهم می‌کند. این روش به‌ویژه در تشخیص عفونت‌های مقاربتی (STIs) که عامل‌های گوناگون و هم‌پوشانی بالینی دارند، بسیار کاربردی است. (1)
بیماری‌های مقاربتی قابل شناسایی با NGS
ویروسی
- HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی)
- HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)
- HSV (ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ و ۲)
- HBV و HCV (هپاتیت‌های B و C)
باکتریایی
- Chlamydia trachomatis
- Neisseria gonorrhoeae
- Treponema pallidum (عامل سیفلیس)
- Mycoplasma genitalium
- Ureaplasma urealyticum
انگلی و قارچی
- Trichomonas vaginalis
- Candida albicans (در بعضی موارد مزمن)
مزایای استفاده از NGS در تشخیص STIs
| مزیت | توضیح |
|---|---|
| 🎯 دقت بالا | شناسایی قطعی ژنومی حتی در بار ویروسی پایین |
| 🧩 شناسایی ترکیبی | تشخیص همزمان چند عامل پاتوژن در یک نمونه |
| ⏱ تشخیص سریع‌تر | کاهش زمان تشخیص نسبت به روش‌های سنتی |
| 🧬 کشف مقاومت دارویی | بررسی ژن‌های مقاومت به آنتی‌بیوتیک در پاتوژن‌ها |
| 🧠 بدون وابستگی به کشت | حتی در نمونه‌هایی که کشت آن‌ها سخت یا ناممکن است |
کاربردهای بالینی
- تشخیص در موارد مشکوک با علائم غیرقطعی (مثلاً ترشحات، سوزش، زخم‌های تناسلی)
- افراد با سابقه تماس پرخطر
- افراد با تست‌های غربالگری منفی ولی علائم باقی‌مانده
- پایش بیماران HIV مثبت از نظر عفونت‌های همزمان
مقایسه با روش‌های سنتی
| ویژگی | PCR | کشت | NGS |
|---|---|---|---|
| تعداد عوامل قابل تشخیص | محدود | محدود | گسترده |
| نیاز به تشخیص اولیه | دارد | دارد | ندارد |
| زمان | متوسط | طولانی | کوتاه تا متوسط |
| دقت | بالا ولی محدود به هدف | متوسط | بسیار بالا |
| هزینه | متوسط | پایین | بالاتر ولی دقیق‌تر |
چالش‌ها و محدودیت‌ها
- هزینه نسبتاً بالا (در حال کاهش با پیشرفت فناوری)
- نیاز به تفسیر داده توسط متخصص ژنومیکس
- محدودیت در آزمایشگاه‌های عمومی و عدم پوشش بیمه در برخی کشورها
نمونه‌های مورد استفاده برای NGS در STIs
- نمونه ادرار (برای مردان و زنان)
- سواب واژینال، آندوسرویکال یا مجرای ادراری
- نمونه خونی (برای ویروس‌هایی مثل HIV, HBV, HCV)
- نمونه بیوپسی از زخم یا ضایعات تناسلی
نتیجه‌گیری
NGS در حال تبدیل شدن به یک استاندارد طلایی برای تشخیص دقیق و سریع بیماری‌های مقاربتی است، به‌ویژه در موارد پیچیده، مشکوک یا مقاوم به درمان. اگرچه هنوز در سطح عمومی همه‌گیر نشده، اما در کلینیک‌های تخصصی و برنامه‌های تحقیقاتی کاربرد گسترده‌ای دارد.
